Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi tarafından “Resimli Türkiye Florası Projesi” kapsamında “Bitki Çizim Kursu” atölye çalışması yapıldı. Atölyede Türkiye’de bulunan tüm bitkileri çizimleri ile beraber kapsayan ilk eser olma özelliği taşıyan ‘Resimli Türkiye Florası’ kitabının içerisinde yer alacak olan bitki çizimlerine yönelik çalışmalar gerçekleştirildi.

Çok sayıda kültür bitkisinin gen merkezinin Türkiye olduğunu söyleyen EÜ Botanik Bahçesi ve Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Bitki çizim kurusunda; 30 ciltlik ‘Resimli Türkiye Florası’ kitaplarına bitki florasını çizmek için başta İzmir olmak üzere çevre illerde ikamet eden ressamların da desteğini alarak bilimsel bitki ressamlığının gelişimini ve yaygınlaşmasını sağlamak amaçlandı. Bilindiği üzere Türkiye bitki çeşitliliği bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Geçmişten günümüze ülkemizdeki jeolojik, jeomorfolojik, topoğrafik ve iklimsel değişim süreçlerinin yansıması, günümüzde ülkemizde çok zengin bir floranın bizlere miras kalmasını sağlamıştır. Güncel verilere baktığımızda 11 bin 700 civarında taksonun ve bu taksonlardan 4 bini aşan sayısının ülkemize has, endemik taksonlar olduğunu düşünürsek, ne kadar büyük bir milli servete sahip olduğumuza bir örnek vermiş olabiliriz. Son çeyrek yüzyılda konu biyolojik çeşitlilik, genetik çeşitlilik, bitki genetik kaynakları kapsamında farklı bir boyut kazanmıştır. Konuya ilişkin çalışmalar 1990’lı yılların başında hız kazanmış ve ülkemiz genelinde yaygınlaşmıştır. Çok sayıda kültür bitkisinin gen merkezinin ülkemiz olması ya da ülkemizin gen merkezleri içerisinde yer alması Türkiye florasına olan ilgiyi farklı bir boyuta taşımıştır. Bu yeni durum Türkiye florasının, yeni yaklaşımlar çerçevesinde, tekrar yazılmasını da gündeme getirmiştir” dedi. 

“Milli sınırları kapsayan ilk Türkçe eser”

Hem bilim dünyasına hem de halka çok önemli ve büyük bir hizmet sunulacağını söyleyen Prof. Dr. Hasan Yıldırım, "Resimli Türkiye Florası", milli sınırları kapsayan ilk Türkçe eserdir. Böylece en temel doğal varlığımız olan bitki çeşitliliği hakkında Türk halkını, dil engeli olmadan, doğrudan bilgilendirme imkânı sağlanması, ülkemiz bitkilerinin, halkımıza tanıtılması, korunması ve sürdürülebilir kalkınmada bilgece kullanılmasının sağlanması planlanmıştır. Bu projenin ön kitabı olan ‘Türkiye Bitkileri Listesi’nin (Damarlı Bitkiler) hazırlanmasında 102 bilim insanı ve bitki ressamı yer almıştır. İlk cildi 2012, ikinci cildi 2018, üçüncü cildi ise 2022 yılında basılmıştır. Hızla çalışmaları devam eden bu projenin 30 cilt ile 2030 yılında tamamlanması öngörülmektedir. ‘Resimli Türkiye Florası’nın yazımı projesinde ülkemiz florası kapsamında yayılış gösteren tüm taksonlara ait revizyonların yapılması gerekliliği kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkmıştır.  Söz konusu bu ulusal büyük projenin tamamlanması ile hem bilim dünyasına hem de halka çok önemli ve büyük bir hizmet sunulacağı beklenmektedir” dedi.

“Her türe eşsiz Türkçe isimler bulundu”

Prof. Dr. Yıldırım, “Resimli Türkiye Florası, Türkiye Cumhuriyeti siyasi sınırları içindeki bütün bitkileri kapsayan ilk eserdir. Bilimsel çalışmaların yüksek nitelikli olması için, temayüz etmiş bilginlerin veya umutvar genç botanikçilerin yurt içi ve yurt dışındaki herbaryumlarda çalışmalar yapması sağlanmaktadır. Meydana getirilen metinler, uluslararası kurallar çerçevesinde yazılmakta; ilgili bitkiler de üstün vasıflı bitki ressamları tarafından, bilimsel olarak resmedilmektedir. Böylece çok amaçlı, hemen herkesin az bir külfetle kullanabileceği, iyi bilimsel nitelikli eser ve yayınlar meydana getirilmektedir. Resimli Türkiye Florası Projesi çerçevesinde, her türe eşsiz bir Türkçe ad için çalışmalar yapılmış ve Flora Araştırmaları Derneği eliyle ‘Türkçe Bitki Adları Yönergesi’ yürürlüğe konmuştur. Şu anda Türkiye’de bulunan bütün Tohumlu Bitkiler, Karayosunları, Suyosunları, Likenler ve Mantarların tamamının her birinin Türkçe adı vardır. ‘Resimli Türkiye Florası’ Projesi çerçevesinde, herkesin aynı anlamda bilgi aktarabilmesi için ‘Teknik Terimler’ sözlüğü hazırlanmıştır. Yeni sözcüklerin sisteme girmesi devam etmekte ve teknik sözlük sürekli geliştirilmektedir” dedi.

“12 bin bitkinin çizimi yapılacak”

Atölye kapsamında konuşan Uzman Biyolog Fatma Şen Gökmen, “Resimli Türkiye Florası projesi 30 ciltten oluşması planlanan bilimsel bir eser oluşturmak için yürütülen bir projedir. Bu kapsamda Türkiye’de doğal olarak yayılış gösteren yaklaşık 12 bin bitki taksonunun çizimi için çalışmalarımız devam etmektedir. 2. ciltten itibaren bilimsel bitki resimlerine yer verilen projemizde yaklaşık olarak 1500 bitkinin çizimi tamamlanmıştır. Şu ana kadar Ankara ve İstanbul başta olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanından çok sayıda ressam ve yazarın iş birliğiyle hem bilimsel hem de sanatsal çalışmalarımız devam etmektedir” dedi. 

“90’dan fazla ressam gönüllü katkı verdi”

Estetik açıdan da okura hitap etmenin önemli olduğunu vurgulayan Uzman Biyolog Fatma Şen Gökmen, “Bilimsel bitki çizimlerini yapmaktaki amacımız, bitkilerin özelliklerini meslek, dil gibi bütün sınırların dışında herkesin anlayabileceği bir iletişim kanalıyla ifade etmektir. Temel kriterimiz ise bilimsellik ve bilgiyi doğru aktarmak olsa da estetik açıdan da okura hitap etmek bizler için çok değerlidir. Bilimsel bitki resimleri bitkinin bütün hayat döngüsünü ve bu bitkiye özgü özellikleri tek bir eserle ortaya koyma çabasının bir ürünüdür. Bu bakımdan Türkiye’nin florasının resimlerle desteklenmiş olmasının çok önemli olduğunu düşünüyoruz.  Aktif olarak çalışan 82 ressamımız bulunmaktadır. Proje başlangıcından beri 90’dan fazla ressam eserleriyle katkı vermiştir. Gönüllülük esasına dayalı olarak devam ettirilen projeye katkı veren insanların sayısı gün geçtikçe artmaktadır” diye konuştu.

Resimli Türkiye Florası eserinin ilk üç cildinde baş editör olarak Prof. Dr. Adil Güner; bilim editörü olarak Prof. Dr. Ali Kandemir, Prof. Dr. Yusuf Menemen, Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Dr. Öğr. Üyesi Serdar Aslan, doktora öğrencisi Aşkın Öykü Çimen; resim editörü olarak ise; Işık Güner, Gülnur Ekşi ve Fatma Şen Gökmen görev aldı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı